De regionale werking van Natuurpunt voor Westmalle, Zoersel, Schilde, Oelegem, Ranst, Wommelgem, Wijnegem, Borsbeek, Deurne, Borgerhout, Berchem en Antwerpen.

De Beemdkant: interview met natuurbeheerder Jan Dewilde

Terug naar lijst

Geplaatst door Natuurpunt Schijnvallei op

In De Beemdkant mag de natuur grotendeels zijn gang gaan. Het gebied is een belangrijke rustplaats waar Het Schijn als een levensader door stroomt. Sinds een aantal jaren is Jan Dewilde de drijvende kracht achter het natuurreservaat. Hij woont aan het gebied en kent de regio als zijn broekzak. Hoog tijd voor een kennismaking met de man achter De Beemdkant.

Schijnvallei : Jan, samen met Fons Bresseleers beheer je het natuurgebied. Wat houdt dat precies in?

Jan: ”We bewaken de natuurwaarden van het gebied en verbeteren ze waar nodig. Samen met Fons ben ik voor De Beemdkant het aanspreekpunt. We maken plannen en voeren die volgens het beheerplan uit met de beheerwerkgroep.”

Schijnvallei: Hoe ben jij in De Beemdkant verzeild geraakt?

Jan: “Ik ken het gebied al van in mijn jeugd. Toen ik 10 jaar was, kwam ik hier met mijn vrienden uit de buurt salamanders en stekelbaarsjes vangen. De hooiweiden en de bossen oefenden een grote aantrekkingskracht op ons uit. Wij maakten ontdekkingstochten door het gebied. Vooral het gedeelte achter Het Schijn sprak tot de verbeelding. Je geraakte daar zo maar niet. Soms hadden we geluk. Als na een storm een boom over Het Schijn gevallen was, gebruikten we die als brug. Dan begon de expeditie pas echt. Met onze vislijntjes trokken we dan naar Het Meer.”

Schijnvallei: Het Meer?

Jan: “Zo noemen wij de vijver van Wommelgem. Als je op Google Earth kijkt, dan wordt die put ook vermeld als Het Meer. Ik herinner mij het grote aantal oeverzwaluwen aan de vijver. Die broedden in de vele zandbergen die men had uitgegraven voor de aanleg van de E313. Vandaag is Het Meer nog altijd eigendom van de dienst Scheepvaart.”

Van ongerepte natuur tot stort

Schijnvallei: Het gebied is een rustgebied. Is dat altijd al zo geweest?

Jan: “Nee. Op een bepaalde moment ging het de verkeerde kant uit. Als jonge snaken zagen we eerst hoe de prachtige hooiweiden werden omgevormd tot populierenplantages voor snelle houtopbrengst. En daarna is men achter Het Schijn bossen beginnen rooien. Die moesten plaats maken voor een gigantisch stort waar het huishoudelijk afval van de grootstad Antwerpen werd gedumpt. Vandaag zie je daar nog steeds de sporen van. Waar de grond opgehoogd is, lag vroeger het stort. Wie weet wat daar allemaal in de grond steekt. Er werd toen niet gesorteerd en er was ook geen controle op wat voor soort afval daar terecht kwam. Onvoorstelbaar eigenlijk.”

Het Schijn: een open riool

Schijnvallei: En dan was er nog de industrie aan het Albertkanaal die afvalwater in Het Schijn loosde.

Jan: “Klopt, dat kwam er nog eens bij. Er waren toen nog geen waterzuiveringstations. De zware, vervuilende industrie aan het kanaal loosde het afvalwater rechtstreeks in de grachten. Via de grachten kwam de smurrie in Het Schijn terecht. De stank was soms niet te harden en in heel de omgeving hing een indringende geur van paraffine. Het Schijn was toen een echte stinkrivier. Gelukkig is dat veranderd. De kwaliteit van het water is vandaag fel verbeterd. Je ziet terug waterplanten en vis in Het Schijn. Maar toch zijn er nog een aantal dringende verbeterpunten.”

Schijnvallei: Zoals?

Jan: “Af en toe stellen we illegale lozingen vast. Vorig jaar nog. Ik ben toen met de fiets en te voet stroomopwaarts gaan onderzoeken waar de vervuiling vandaan kwam. Uiteindelijk hebben we met de Schijnvallei proces verbaal laten opmaken door de politie. Maar de verantwoordelijken zijn nooit gevonden. Een ander probleem is dat Oelegem en Ranst nog niet zijn aangesloten op het waterzuiveringstation aan het rondpunt van Wommelgem. Het afvalwater van de huizen komt daardoor rechtstreeks in de grachten terecht en stroomt verderop in Het Schijn. Aan het Zevenbergenbos ruik je dat soms. Gelukkig zijn er plannen om dat afvalwater naar het waterzuiveringstation aan het rondpunt van Wommelgem te loodsen.”

Van stort tot natuurgebied

Schijnvallei: Even terug naar De Beemdkant. Wat is er met het gebied gebeurd nadat men de stortplaats eind jaren ’80 heeft toegedekt met aarde?

Jan: ”De natuur nam het stilaan terug over. Niemand had interesse voor die gronden. Ze waren waardeloos geworden door al dat stortafval. Het is erg dat ik het moet zeggen, maar dat was toen een opportuniteit. Want daardoor heeft Natuurpunt het gebied kunnen kopen. Onze voorzitter Jens Verwaerde heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld. De (potentiële) natuurwaarden werden in kaart gebracht en in functie daarvan werd een beheerplan opgesteld.”

Schijnvallei: Gelukkig werd het volledige gebied niet als stortplaats gebruikt.

Jan: ”Inderdaad. Naast het voormalige stort ligt een lage, natte weide met wat struiken. Dat stuk is relatief onaangetast gebleven en is vandaag een belangrijke rustplek en broedgebied voor zeldzame vogels zoals de houtsnip, watersnip, grasmus…. Middenin die weide ligt een raketput, een voormalige bomkrater uit Wereldoorlog II. Die put is één van de grootste kraamkamers voor kikkers en padden in de regio. Ongelooflijk hoeveel kikkervisjes hier in het voorjaar zwemmen. Met de beheergroep zorgen we ervoor dat die plek zijn open karakter blijft behouden. Al even waardevol is het netelbos, een mix van ruigte met doornachtige struiken en bomen. Daar hoor je in het voorjaar nog de nachtegaal zingen. Die vogels hebben dichte ondergroei nodig om te kunnen broeden. Ik ben een paar jaar geleden met de eigenaar van die lap grond gaan praten en heb hem voorgesteld om het stuk aan Natuurpunt te verhuren. Die mensen zagen dat volledig zitten. Voor een appel en ei kan de natuur volop zijn gang gaan.”

De bezieler van De Beemdkant

Schijnvallei: De grote bezieler van de natuurgebieden in de Schijnvallei is Fons Bresseleers. Ken je hem van vroeger?

Jan: “We moeten elkaar altijd gemist hebben. Tot vijf jaar geleden. Dan ben ik bij de beheerwerkgroep gekomen en zo heb ik Fons leren kennen. Moesten we hem niet hebben, dan hadden we vandaag niet over onze vier prachtige natuurgebieden kunnen beschikken (Het Veer, De Beemdkant, De Rundvoort en De Pont).”

Schijnvallei: Hoe valt dat mee beheerder zijn van een natuurgebied?

Jan: “Dat is heel fijn. Sinds ik met pensioen ben, hou ik mij intensief met het gebied bezig. Ik heb een cursus natuurbeheer gevolgd bij onze voorzitter Jens Verwaerde. Die achtergrondinfo is nodig als je conservator bent. Je moet weten waarover het gaat. Maar dat leer je niet alleen uit de boeken. Praktijkervaring is ook belangrijk. Daarom leg ik mijn ideeën voor De Beemdkant altijd aan Fons voor. Je mag gerust stellen dat hij mijn mentor is.”

Schijnvallei: Is het gebied toegankelijk voor wandelaars?

Jan: “De Beemdkant is een rustgebied. Maar we leiden graag mensen rond die interesse hebben om het gebied te bezoeken. Geïnteresseerden mogen altijd contact opnemen met het secretariaat in Wijnegem.”

Toekomstplannen

Schijnvallei: Er staan nu Galloways in De Beemdkant. Is dat een bewuste keuze?

Jan: “Vorig jaar kregen we de kans om een degelijke omheining te laten plaatsen door Natuurpunt. En dan hebben we voor Galloways gekozen. Zij blijven het hele jaar in het gebied. Ze zorgen er voor dat het gebied open blijft. En het zijn ook fantastisch lieve dieren. Ik ben er graag bij.” (lacht)

Schijnvallei: Wat zijn de plannen voor De Beemdkant?

Jan: “In 2016 gaan we een paaiplaats aanleggen voor vissen in het gebied. Dat doen we door een gracht die uitkomt in Het Schijn aan de monding te verbreden en te verdiepen. Zo kunnen vissen de gracht inzwemmen om zich voort te planten of schuil te houden bij eventuele vervuiling. Dat zijn serieuze werken waarvoor tal van vergunningen nodig zijn. Gelukkig kunnen we hiervoor samenwerken met het Regionaal Landschap de Voorkempen. Zij zorgen voor de administratie en de praktische uitwerking. En verder gaan we deze winter op de Beemdkant een strook van 150 meter lang en 9 meter breed beplanten met zo’n 250 inlandse struiken. Van de gemeente Wommelgem krijgen we hiervoor een gratis vracht compost. Die dient als extra voeding voor de jonge planten.  En daar zijn we de gemeente heel dankbaar voor.”

Schijnvallei: Ondertussen is er nieuw leven opgedoken in De Beemdkant.

Jan: “Zeg dat wel. Tijdens mijn ronde enkele weken geleden zag ik plotseling een jong kalfje in het struikgewas staan. Eén van de Galloway vrouwtjes was bevallen. En onlangs werd nog een tweede kalfje geboren. Ik ga bijna elke dag kijken of alles in orde is. De kleine grazertjes stellen het goed.”

Schijnvallei: Precies een vruchtbaar gebied daar.

Jan: (lacht)

Schijnvallei: Bedankt voor je tijd Jan.

Jan: “Graag gedaan.”

Tekst: Philip Barbaix