Deze week klonken de champagneglazen in Brussel op de algemene vergadering van de privéjetlobby, de European Business Aviation Association. Terwijl het laatste IPCC-rapport erop aandringt om onze CO2-uitstoot drastisch te verminderen, kende de privéjetsector de laatste jaren een ongeziene groei.

Zo ook in Antwerpen, een luchthaven die draait op overheidssteun en die voornamelijk zulke privévluchten bedient. Alle rationele argumenten wijzen op de baten van een sluiting van de luchthaven van Antwerpen. Durft deze regering daar eindelijk de stekker uit te trekken?

Subsidies voor luxe-uitstoot

Dat de luchthaven van Antwerpen verlieslatend is, is bekend. Voor elke euro omzet krijgt Antwerp Airport 3 euro overheidssteun. Een maatschappelijke kosten-batenanalyse voor de regionale luchthavens oordeelde dat de sluiting van Antwerp Airport het meest rendabele scenario is en wel 40 miljoen euro zou opleveren. Dat was ook de aanklacht van de activisten die vorige donderdag honderdeurobiljetten en plastic diamantjes rondstrooiden in de vertrekhal van de luchthaven: ons belastinggeld wordt opgesoupeerd voor luxe-uitstoot.

Want de luchthaven bedient voornamelijk privéjets, die per passagier zo’n 14 procent meer CO2 uitstoten dan een commerciële vlucht, en wel 50 keer meer dan een trein. Een nieuw rapport van Greenpeace toont dat er in 2022 minstens 2.228 van die privévluchten vanuit Antwerpen vertrokken. Ook waren er meer dan 200 ultrakorte privévluchten naar Brussel, een doorn in het oog van elke burger die zich inzet om zijn uitstoot te verlagen. En dat met ons belastinggeld.

Wie durft de luchthaven te sluiten?

Deze regering heeft de mogelijkheid om de luchthaven te sluiten, de subsidiestroom stop te zetten en de nieuwe vergunning voor de luchthaven te weigeren. Maar heeft ze daar ook het lef voor? Minister Lydia Peeters (Open Vld) alvast niet. In haar visienota over de toekomst van de regionale luchthavens besloot ze vlak voor kerst dat Antwerp Airport nog mag groeien tot 2040, en dat de Vlaamse overheid wel een envelop zou toesteken. Een liberale minister die de vrijemarktprincipes verloochent om een verlieslatend bedrijf kunstmatig in leven te houden.

Daarnaast is er Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), die nog voor de verkiezingen de aanvraag voor een nieuwe omgevingsvergunning voor de luchthaven zal moeten behandelen. Zij is momenteel wanhopig op zoek naar grond voor de 4.000 hectare bosuitbreiding die ze tegen eind 2024 had beloofd. Volgens de Bosteller heeft de minister daar nu ruim een vierde van volbracht, en staat er volgend jaar nog 431 hectare klaar om te bebossen. Ze kan de 190 hectare van de Antwerpse luchthaven – die overigens een groene planologische bestemming heeft – dus goed gebruiken om die teller op te krikken. Als je het terrein van de luchthavens van Kortrijk en Oostende daarbij optelt, is dat zelfs ruim 500 hectare.

De verwachtingen voor minister Demir liggen dus hoog. Vorige week nog stapte ze naar de Raad van State tegen de vergunning voor de uitbreiding van de luchthaven van Luik, omdat die de geluidshinder en verdere impact op Vlaanderen niet in rekening neemt. Ook liet ze blijken dat de luchthaven van Zaventem geen vrijgeleide krijgt voor haar stikstofuitstoot wanneer ze dit jaar een nieuwe vergunning aanvraagt. Trekt ze deze lijn ook door tot in Antwerpen?

Tijd om de stekker eruit te trekken

De sluiting van de luchthaven van Antwerpen is een unieke kans voor klimaatrobuuste stadsontwikkeling, en dat in een van de steden die het meest gevoelig is voor klimaatrampen van heel Europa. Het gebied kan de noodzakelijke groene vinger worden, die net zoals de Schijnvallei doordringt in de stedelijke omgeving. Een gebied als dit zal – eens onthard en ecologisch ingericht, mits goed beheer – een buffer vormen tegen hitte, overstromingen en langdurige droogte. Het is een antwoord op het nijpende tekort aan groen voor Antwerpenaren en kan de biodiversiteit ten goede komen.

Met 1,5 graden opwarming steeds verder buiten bereik, is de groei van de privéjetsector het laatste dat we nodig hebben om een leefbare toekomst te garanderen. Zelfs zonder de politieke moed om privéjets te verbieden, liggen de oplossingen in België voor de hand. Zal minister Demir de ruggengraat hebben om nog tijdens deze legislatuur de luchthaven te sluiten?

Bert De Somviele, BOS+; Erik Grietens, Bond Beter Leefmilieu; Joeri Thijs, Greenpeace; Koen Van Keer, ​​Natuurpunt Schijnvallei vzw; Piet De Roeck, Vliegerplein.

Opiniestuk gepubliceerd in De Morgen op 1 april 2023