De regionale werking van Natuurpunt voor Westmalle, Zoersel, Schilde, Oelegem, Ranst, Wommelgem, Wijnegem, Borsbeek, Deurne, Borgerhout, Berchem en Antwerpen.

Een kwarteeuw vleermuizen tellen in Schilde

Terug naar lijst

Geplaatst door Natuurpunt Schijnvallei op

Op 22 februari 1992 werden er voor het eerst vleermuizen geteld in de kelder van het Schildehof, het voormalige kasteel in het park van Schilde. De telling leverde toen het magisch getal van 4 vleermuizen op. Veel was het niet maar voldoende voor de jongelui van toen om een reservaat voor vleermuizen aan te vragen met steun van de gemeente Schilde.

Alles begon 25 jaar geleden met een paar nieuwsgierige vrijwilligers. Zij wilden wel eens weten of er in de gewelven van het Schildehof vleermuizen zaten. Ze telden toen exact 4 vleermuizen. Meteen bedachten zij dat dat er veel meer zouden kunnen worden. Er moest alleen hier en daar wat ingegrepen worden in het winterverblijf.

Over tocht en waterdamp

Het belangrijkste probleem was de sterk schommelende temperatuur. Vleermuizen hebben een stabiele temperatuur nodig om ongestoord hun winterslaap door te brengen. 4°C is ideaal. Daarom sloten de vrijwilligers van toen de toegang tot de kelder af.  Bijkomend voordeel hiervan was dat er ook geen verstoring meer kon plaatsvinden. De zomerkolonie watervleermuizen profiteerde daar ook van en kon zich zo verder ontwikkelen. Het effect van die maatregel werd in de loop van de volgende jaren duidelijk zichtbaar. Het aantal overwinterende vleermuizen steeg aanzienlijk.

In de vroege herfst van 2002 was het vleermuizenreservaat een feit. Met verkregen subsidies konden de vrijwilligers het winterverblijf verder inrichten. De openingen werden dicht gemaakt met waterbestendige multiplexplaten. Het doel: de temperatuur zo stabiel mogelijk krijgen.

Niet alleen de tocht, maar ook de hoeveelheid water op de keldervloer van het vleermuizenreservaat is een belangrijke factor. Als het buiten vriest, is het binnen in de afgesloten ruimte boven het vriespunt. Het water verdampt en die warme waterdamp zorgt voor een vorstvrije locatie met hoge luchtvochtigheid. Dat is net wat vleermuizen nodig hebben om in hun winterslaap te blijven.

De tellingen

Op 22 februari 1992 werd er voor het eerst geteld. De vrijwilligers van toen telden 2 baardvleermuizen en 2 franjestaarten. Door de genomen maatregelen steeg in de volgende jaren het aantal overwinterende vleermuizen.

Tien jaar later, op 8 december 2002, stond de teller op 56 diertjes. Ook de watervleermuizen van de zomerkolonie hadden besloten om in de keldergewelven te overwinteren.

Op 23 december 2007 was het aantal vleermuizen meer dan verdubbeld. We telden 136 beestjes: 12 baardvleermuizen, 25 watervleermuizen, 80 franjestaarten en 4 grootoorvleermuizen. 15 vleermuizen hadden zich zo goed verstopt dat het onmogelijk was om ze te determineren.

En op 10 januari 2016, na 25 jaar tellen, waren de slapers met 172. De verhouding is als volgt:

  • 28 baardvleermuizen: meer dan het dubbel van het aantal in 2007.
  • 39 watervleermuizen: een stijging in vergelijking met het aantal in 2007.
  • 90 franjestaarten: het tweede hoogste aantal sinds de tellingen. Enkel in 2008 telden we er meer: 110 stuks. Het lijkt erop dat de franjestaarten het ene jaar voor  de forten kiezen en het andere jaar voor de kasteelkelder.
  • 1 grootoorvleermuis: meestal tellen we er twee, soms eentje zoals dit jaar. 2007 was met 4 diertjes goed voor het hoogste aantal.

 

Slechts één keer troffen we een ingekorven vleermuis aan. Dat was in 2012. In onze streken is deze vleermuizensoort geen alledaagse verschijning. We zijn nog altijd trots op die waarneming.

Werk aan de winkel

Na 25 jaar stellen we slijtage vast aan sommige multiplexplaten. Daarom hebben we besloten om een deel te vervangen. Die werken zijn gepland voor eind augustus. Die periode is heel bewust gekozen. De vleermuizen zitten dan niet in de kelder en de jongen van de watervleermuizen zijn uitgevlogen.

Doen de vleermuizen het goed in Schilde?

Het antwoord is ja. We tellen niet alleen meer vleermuizen, we stellen ook een verdubbeling van het aantal soorten vast: van 2  naar 4. De vleermuizenkelder van Schilde is een succesverhaal en toont aan dat goed beheer een belangrijke bijdrage levert aan de bescherming van deze bijzondere Europees beschermde zoogdieren.

De gemeente Schilde en Natuurpunt Schijnvallei mogen heel fier zijn op dit mooie resultaat.

Tekst: Lode Rubberecht / Philip Barbaix